Categorie: geweten

Het woord geweten ‘innerlijk besef van goed en kwaad’ is een leenvertaling van het Latijnse conscientia, een samenstelling van con ‘samen’ en scientia ‘weten’. Vrij vertaald ‘het gezamenlijk weten’. Lees eerst de column gewetenloze maatschappij.

een goed gevoel

Hoe vaak zal er over een beslissing zijn gezegd ‘Ik heb er een goed gevoel over.’ Alsof de beslissing goedkeuring vindt in iets metafysisch, bovennatuurlijks. Wat we een goed gevoel noemen kan echter ook een natuurlijk aards gevoel zijn, zoals: het fysieke gevoel van opwinding omdat een beslissing ‘op je lijf lijkt geschreven’ of het gevoel van opluchting en kracht omdat ‘je een knoop hebt doorgehakt’. Gevoelens die soms vrij komen wanneer je met je denken een grens hebt bereikt. Terwijl ik dit schrijf besef ik dat ‘een goed gevoel’ soms bovennatuurlijk lijkt door het voorspellende karakter en het geruststellende gevoel ‘het is goed zo’. Verschijnselen die soms optreden in de aanloop naar het bevrijdende en verhelderende weten en voelen van een spirituele ervaring.

Zie ook:
enthousiast
naar je gevoel luisteren

Dit was de vijfde van zeven geselecteerde columns in de categorie intuïtie en onderbuikgevoel.

  1. intuïtie
  2. onderbuikgevoel
  3. zo voel ik dat
  4. mijn gevoel zegt me ..
  5. een goed gevoel
  6. het is goed zo
  7. dicht bij mezelf

Dit was de dertiende van een selectie van vijftien columns over zelfreflectie en zelfkritiek

  1. als ik god was
  2. ken uzelf
  3. zelfreflectie
  4. zelfkritiek
  5. Socrates
  6. culturele erfenis
  7. zij gaan de confrontatie met zichzelf uit de weg
  8. Mein Kampf
  9. lone wolves
  10. scientology
  11. opgeslokt door een sekte
  12. emotioneel zelfonderzoek
  13. een goed gevoel
  14. de kunst van het denken
  15. vrije meningsuiting

geen oorlog zonder geweld

Plotseling besef ik dat ik er altijd van uit ben gegaan dat iedere oorlog een schone oorlog kan zijn. Alsof bommen alleen de vijand doden. Alsof er geen onschuldige burgers worden gemarteld en vermoord. Hoe naïef was ik. Hoe verblind door het idee dat we met onze beschaving een vuile oorlog konden voorkomen. Door de oorlog in Oekraïne dringt de werkelijkheid tot me door ‘geen oorlog zonder geweld’. Geen oorlog ook zonder wreed en gewetenloos geweld. Het lijden dat door het geweld ontstaat maakt me verdrietig. Ik sta stil, zie het verdriet in en onder ogen en besef dat het leven niet zonder goed en kwaad kan. Dit inzicht voert me voorbij mijn verdriet. Bevrijd van het verdriet richt ik me op de scheppingskracht in het kloppend hart van goed en kwaad.

Zie ook:
recht
kracht
in de ogen en onder ogen zien
sag mir wo die Blumen sind

eerlijk en rechtvaardig

In ons gezin werd er in de periode voor Pasen gevast. Snoepjes die we kregen werden in een trommel bewaard en aan het einde van de vasten onder alle kinderen verdeeld. Ik herinner me nog goed hoe we met negen kinderen rondom de tafel zaten en kritisch toekeken hoe mijn vader de snoepjes in gelijkwaardige porties verdeelde. Een iets grotere toverbal stond bijvoorbeeld gelijk aan twee zuurtjes. Toen hij klaar was kreeg ieder kind een van de negen naast elkaar liggende stapels door een lootje te trekken. Alhoewel ik niet de toverbal had was het verdelen voor mijn gevoel eerlijk verlopen. Terwijl ik hieraan terugdenk besef ik dat ik een innerlijke meetlat hanteer om te bepalen of iets eerlijk is. Ik laat dit nog wat dieper tot me doordringen en besef dat de meetlat ook een belangrijke rol speelt in mijn gevoel van rechtvaardigheid. De oorspronkelijke betekenis van rechtvaardig is ‘een rechte vaart hebbend’. Terwijl ik hierbij stil sta krijg ik het beeld van een rechte lijn die in gelijkwaardige delen en verhoudingen is opgedeeld. Mijn gevoel van eerlijkheid en rechtvaardigheid is de vertaling van deze meetlat. Je kunt haar overal langs leggen, van de stapeltjes snoep tot aan de gulden snede in de kunst en onze opvattingen over gerechtigheid.

Zie ook:
rechtvaardigheidsgevoel
eerlijk
liegen en bedriegen
over de doden niets dan goeds

Dit was de eerste van een selectie van vijftien columns over rechtvaardigheid en recht.

  1. eerlijk en rechtvaardig
  2. wraakgevoel
  3. wraakrecht
  4. instant karma
  5. zelfverkozen aanklagers
  6. niet bekennen maar erkennen
  7. gerechtigheid
  8. wetmatigheid
  9. recht
  10. het recht op ..
  11. misbruik van het recht
  12. het recht van de ..
  13. the rule of law
  14. kerk en staat
  15. 1648 – 1848

nationale spaarpot

We zullen de komende maanden onze nationale spaarpot moeten aanspreken. Ik denk niet alleen aan het laten oplopen van de staatsschuld die we in de afgelopen jaren hebben verlaagd om periodes als deze te kunnen overbruggen maar ook aan de geestelijke buffer die we in de afgelopen decennia hebben opgebouwd. Bij de geestelijke buffer denk ik aan de gevoelens van opwinding, dankbaarheid en trots die ik ervaar wanneer ik zie hoe betrokken en planmatig politie, brandweer en zorgpersoneel op crisissituaties reageren. Zij zijn voor mij het voorbeeld voor hoe iedereen bij een crisis dient te reageren: gewetensvol, zorgzaam en rationeel.

het einde der tijden

We laten ons nog altijd leiden door machtshonger, angst en gemakzucht. Onze liefde en ons denken zouden dit moeten compenseren. De liefde leggen we echter in handen van machtswellustelingen die onze angst aanwakkeren ten koste van de liefde en ons denken vertrouwen we toe aan digitale logaritmes. Dit verkleint de rol van onze individualiteit en vergroot de kans dat we zullen verdwijnen. Stel dat dit zo is, om het zwaar aan te zetten dat het einde der tijden voor ons is aangebroken. Moet ik daar dan treurig om zijn? Nee, de evolutie heeft geleerd dat het leven doorgaat. Misschien niet in de huidige vorm maar dan toch in een nieuwe vorm. De mens is evolutionair niet het hoogst bereikbare. Het leven zoekt steeds naar nieuwe vormen en laat minder levensvatbare vormen los.

Zie ook:
de collectieve mens
klimaatverandering
Ten onder aan ons succes?
gewetenloze maatschappij
teleurgesteld in de mens

Dit was de tiende van twaalf geselecteerde columns in de categorie crisis.

  1. crisis
  2. het gevecht van de eeuw
  3. pragmatisch collectivisme
  4. in de ban van geweld
  5. zij gaan de confrontatie met zichzelf uit de weg
  6. Titanic
  7. vlucht vooruit
  8. Hoe overleven we de coronacrisis?
  9. in het oog van de cycloon
  10. het einde der tijden
  11. onheilsprofeet
  12. klimaatverandering

moraliserend

We vinden het prima wanneer iemand een sfeerbeeld schetst waarin we onze eigen gedachten en gevoelens kunnen spiegelen maar we willen geen morele conclusies opgedrongen krijgen. Degenen die dat doen, noemen we moraliserend. Hoe zit dat bij mij? Ben ik moraliserend? Een moraliserend persoon meent dat zijn standpunten een absolute waarde hebben. Mijn standpunten hebben geen absolute waarde. Je dient ze te plaatsen binnen de context van mijn persoon en van de maatschappij waarin ik leef. Binnen deze context hebben ze een relatieve, waarde. Ze krijgen een absolute waarde wanneer je de context oneindig groot maakt.

Zie ook:
ik ben oké, jij bent oké
ethisch reveil
schaamteloos
jezelf naar de mond praten

trilemma

Ik heb een trilemma, drie tegenstrijdige standpunten waaruit ik een keuze denk te moeten maken. Allereerst Tom Cruise, een acteur met een stralende glimlach waarmee hij de kijker voor zich inneemt. Op de tweede plaats Scientology, een sekte waarvan Tom Cruise een fervent aanhanger en het bekendste gezicht is. Op de derde plaats het streven van Scientology om de mens te bevrijden van beklemmende ervaringen en gevoelens. Het trilemma waarin ik gevangen zit confronteert me met een gewetensvraag: Pleeg ik verraad aan mezelf wanneer ik naar films met Tom Cruise kijk terwijl ik weet dat Scientology mensen financieel uitmelkt, isoleert en onderwerpt aan het gezag van de sekteleider David Miscavige?

Zie ook:
scientology
spagaat
politiek dilemma

1 2