Categorie: vrije wil

Wat is de vrije wil en hebben we wel een vrije wil? Hebben de neurobiologen gelijk die beweren dat we geen vrije wil hebben? Lees eerst de columns vrije wil en ontstaan en groei van de vrije wil.

Zie ook de categorieën scheppingskracht, kiezen, genen omgeving en gedrag, vrije meningsuiting en vrijheid.

ken uzelf

Toen ik me vorige week verdiepte in veldslagen en aanslagen gedurende de tweede wereldoorlog moest ik denken aan het Oudgriekse aforisme ‘ken uzelf’. Duizenden slachtoffers waren te wijten aan foute beslissingen van politici, generaals en verzetsstrijders. Personen die nu als helden te boek staan. Veel van hun fouten waren te voorkomen geweest wanneer ze hun motieven, zoals machtshonger en grootheidswaan, hadden herkend en erkend.

Mijn persoonlijkheid is de optelsom van genen, omgeving en vrije wil. Als kettingdraden bepalen zij het weefsel van mijn persoon. Hoe zou mijn leven eruit hebben gezien wanneer ik eerder de impact van mijn opvoeding en Nederlandse cultuur had gekend? Hoe zullen de kinderen in Oekraïne en Gaza zich ontwikkelen wanneer ze nu al de impact van de oorlog op hun toekomstige persoonlijkheid zouden kennen? Hoeveel anders zal de wereld er uitzien wanneer we wereldwijd de opvoeding van onze kinderen zouden baseren op het aforisme ‘ken uzelf’?

Enkele voorbeelden van columns waarin ik reflecteer op mijn jeugd:

Dit was de tweede van een selectie van vijftien columns over zelfreflectie en zelfkritiek

een keuze met gevolgen

We krijgen allemaal kansen om onszelf te ontwikkelen. Misschien laat je een kans liggen omdat het geen materieel voordeel oplevert, niet aan je verwachtingen voldoet of omdat je er geen moeite voor wilt doen. Niets doen is een keuze. Een keuze met gevolgen. Een voorbeeld: Misschien laat je jezelf regelmatig meevoeren in een maalstroom van negatieve gedachten over je partner. “Wanneer ik een keer iets kritisch zeg dan reageert ze gelijk kwaad. Ze heeft geen respect voor me. Behandelt me als een kind. Seks is een gunst die ze me verleent, niet iets waar ze zelf naar verlangt.” Je kunt deze gedachtestroom stoppen door de problemen op te lossen, de relatie te beëindigen of door jezelf een halt toe te roepen: “Stop hiermee als je bij elkaar wilt blijven.” Het herhalen van negatieve gedachten en zelfbeklag is een keuze. Een keuze met gevolgen: Het gevoel van hopeloosheid, van klem zitten, niet jezelf kunnen zijn, jezelf niet kunnen ontwikkelen.

Zie ook:
negatieve spiraal
kansen
Kun je niet of wil je niet?
wie goed doet, goed ontmoet
wanhoopsspiraal

de cirkel is rond

In het onbestemde niets klinkt de hartslag van zijn en worden. De stem van het iets, van ruimte en tijd, van een uitdijend veld van scheppingskracht en vrij beschikbare energie. Hier in een wereld van tegenstellingen evolueert de schepping, groeit de mens. De schepping stopt niet in de mens. Met zachte druk baant ze zich een weg in het vrije denken en voelen van de mens. Hier wordt ze zich bewust van zichzelf, van het zelf dat voelt en weet dat het is. Bewust van zichzelf is ze wat ze was en zal zijn, de hartslag van leven en van het leven, van zijn en worden. De cirkel is rond. Verweven met het niets wacht het iets op de volgende hartslag, de volgende pop-up van leven in ‘bewust zijn’.

Zie ook:
Wat drijft ons voort?
levenswiel
de slang
geloof, hoop, liefde en ..
de hartslag van de schepping

Dit was de tiende van elf geselecteerde columns in de categorie scheppingskracht.

Dit was de laatste van zes geselecteerde columns in de categorie de bron en de rivier.

Dit was de zevende van elf geselecteerde columns over worden en zijn.

Dit was de zevende van acht geselecteerde columns in de categorie bewustzijn.

ontstaan en groei van de vrije wil

Er zijn drie factoren die bepalen wie je bent en wat je doet: genetische aanleg (zoals introvert of extravert), omgeving (zoals opvoeding en cultuur) en vrije wil. Veel neurobiologen denken dat de vrije wil niet bestaat. Volgens hen zijn de keuzes die we maken te herleiden naar aanleg en omgeving. Zelf denk ik dat ieder mens in potentie een vrije wil heeft maar dat maar weinig mensen er maximaal gebruik van maken. De vrije wil groeit in de prefrontale cortex waar je bewust besluiten neemt op grond van een rationele weging van processen in je hersenen zoals emoties en van informatie uit je omgeving. In plaats van zelfreflectie en zelfkritiek kiest een grote groep mensen voor een minder inspannende weg. Zij laten zich instinctief leiden door de onbewuste processen in de hersenen en door de omgeving.

Zie ook:
spiritualiteit en de hersenen
zelfbewustzijn
Wat blijft er van mij over?
cogito ergo sum
entropie en homeostase

aanleg, omgeving en gedrag

Mijn persoonlijkheid is gevormd door aanleg, omgeving en gedrag. Zo is mijn observerende en kritische houding ten aanzien van groepen niet alleen bepaald door mijn aangeboren introverte karakter maar ook door mijn omgeving. Op de lagere school was ik als zoon van de hoofdonderwijzer een buitenbeentje. Op het internaat was ik een buitenbeentje doordat ik door het overlijden van mijn vader de eerste maanden buiten het groepsvormingsproces stond. Mijn persoonlijkheid is behalve door mijn genetische aanleg en omgeving ook gevormd door de keuzes die ik in mijn leven heb gemaakt, zoals de beslissing om communicatietrainer te worden. Dit heeft mij inzicht gegeven in groepsprocessen waardoor ik nu met meer begrip naar groepen kijk en de waarde ervan zie.

Zie ook:
kijken, kijken en nog eens ..
zien
meer dan alleen talent

culturele erfenis

Het gedachtegoed van onze voorouders en hun vrijheidsstrijd zijn belangrijk voor onze geestelijke groei en voor het ontstaan en voortbestaan van onze democratie. Dit verleden is geen garantie voor de toekomst. Het kan verdampen in heropvoedingskampen zoals in China en in fundamentalistische scholen zoals in Islamitische landen. Om de kracht van het verleden te kunnen blijven benutten zullen we daarom met meer overtuiging dan ooit aan onze kinderen de kernwaarde van de cultuur moeten overdragen: ‘Het ontwikkelen van een vrije wil door middel van zelfreflectie en zelfkritiek.’

Zie ook:
China en Europa
Afghanistan
epigenetica

Dit was de zesde van een selectie van vijftien columns over zelfreflectie en zelfkritiek

de bron van mijn kracht

Waar ligt toch de bron van mijn kracht? Ontspringt ze in mijn reptielenbrein dat mij met het genotshormoon dopamine verleidt om te overleven, mijn grenzen te verleggen? Of ligt ze in mijn zoogdierenbrein dat mij met het knuffelhormoon oxytocine verleidt om mezelf aan anderen te hechten, mijn leven met hen te delen? Of ligt de bron in mijn rationele brein waar ik met mijn vrije wil de krachten van het reptielenbrein en zoogdierenbrein samensmeedt tot een nieuwe kracht? Of ben ik via mijn brein aangesloten op een kosmische energie die mijn brein gebruikt om zichzelf te manifesteren?

Zie ook:
bron van zelfvertrouwen en kracht
één met de schepping

1 2 » »

zoeken vinden loslaten

columns en e-books over spiritualiteit, communicatie en persoonlijke ontwikkeling