Categorie: dopamine

Je merkt pas hoe belangrijk dopamine is wanneer je er een tekort van hebt zoals bij de ziekte van Parkinson. Het beïnvloedt niet alleen je motoriek maar ook je emoties en cognitie. Lees eerst de column: dopamine oppeppers.

Zie ook de categorie onze hersenen.

emotioneel zelfonderzoek

Veel van onze gedachten komen voort uit emoties. Gedachten en emoties houden elkaar vervolgens in stand en versterken elkaar. Om dit proces te doorbreken dien je niet alleen je gedachten vragenderwijs te doorgronden maar dien je ook de onderliggende emoties te herkennen en erkennen.

Bij een gevaar of onbekende gebeurtenis/situatie reageert je lichaam met angst. Dit roept een van de volgende drie emoties op: vechten (boosheid, woede, agressie), vluchten (verstarren, wegrennen, walging, verdriet) en verbinden (liefde, vertrouwen, collectivisme, schaamte, spijt, berouw). De derde primaire emotie ‘verbinden’ helpt je niet alleen om bij acuut gevaar de steun van anderen te krijgen maar vergroot ook je overlevingskansen op lange termijn (voortplanting).

Naast angst en de daaraan gekoppelde emoties kent de mens nog twee andere basis emoties. De eerste is nieuwsgierigheid (hoop, verbazing, verwondering). Ze helpt je om de wereld te verkennen en nieuwe overlevingskansen te ontdekken. De tweede emotie is genot (fysieke bevrediging, euforie). Zij beloont positieve interacties met de omgeving en motiveert je om verder te gaan.

Herken welke emotie achter een gedachte schuil gaat en richt je aandacht niet-reactief op de plaats in je lichaam waar je deze emotie voelt. Bijvoorbeeld in je buik, borst, armen, benen of gezicht. Voel het fysieke effect van de emotie: benauwdheid, druk, steken, trillingen, huilen enz. Houd je aandacht hier niet-reactief op gericht en blijf rustig ademhalen totdat het gevoel wegebt. Meestal heb je aan enkele minuten genoeg. Soms moet je dit in de loop van de tijd herhalen.

Dit was de twaalfde van een selectie van vijftien columns over zelfreflectie en zelfkritiek

  1. als ik god was
  2. ken uzelf
  3. zelfreflectie
  4. zelfkritiek
  5. Socrates
  6. culturele erfenis
  7. zij gaan de confrontatie met zichzelf uit de weg
  8. Mein Kampf
  9. lone wolves
  10. scientology
  11. opgeslokt door een sekte
  12. emotioneel zelfonderzoek
  13. een goed gevoel
  14. de kunst van het denken
  15. vrije meningsuiting

seksuele roofdieren

Dopamine geeft ons de kick om op zoek te gaan naar voedsel en om ons voort te planten. In de loop van de evolutie is dit beloningssysteem ook met andere activiteiten verbonden geraakt. Zo gebruiken we het om onszelf creatief te uiten. Op zoek naar de dopamine kick verlegt de muzikant zijn creatieve grenzen. Sommigen gebruiken daarbij hun seksualiteit om de dopaminestroom in stand te houden en te versterken. Een aantal van hen raakt seksverslaafd en manipuleert kinderen, tieners en volwassenen om aan hun seksuele behoeften te voldoen, artiesten als Michael Jackson en R. Kelly.

verslaafd aan het leven

Wij zijn de slaaf van onze hersenen, van repeterende gedachten en gevoelens waarmee we prettige momenten herhalen en ellende onderdrukken. We onderdrukken bijvoorbeeld heftige emoties door onmatig te eten en te drinken. We zijn verslingerd aan spelletjes waarmee we een dopamine en adrenaline kick opwekken. We overladen onszelf met afbeeldingen en verhalen die een gevoel van opwinding oproepen. Om jezelf te kunnen bevrijden van deze en van andere verslavingen dien je te erkennen dat je verslaafd bent. Door te erkennen dat je verslaafd bent aan het leven bevrijd je jezelf van de grootste verslaving. Sommigen erkennen deze pas aan het einde van hun leven wanneer een geliefde zegt ‘Laat los, ga maar.’

Zie ook: ga maar

dopaminetekort

Dopamine is belangrijk voor je motoriek, voor het nemen van emotionele beslissingen en voor je motivatie. Het is de neurobiologische ondersteuning van je wilskracht waardoor je geconcentreerd en doelgericht kunt werken. Dopamine is ook het snoepje voor de hersenen waarmee gedrag wordt beloond. De dopamine afgifte is niet constant, zij fluctueert. Wanneer je te veel verbruikt kan de afgifte onder een kritieke grens zakken waardoor je moe, prikkelbaar en emotioneel wordt. Gelukkig herstelt de dopamine afgifte zich meestal weer snel. Parkinson patiënten zakken vaker onder de kritieke grens. Uiteindelijk zitten ze zelfs continu onder deze grens. Hierdoor begint hun motoriek een eigen leven te leiden, kunnen ze moeilijker beslissingen nemen, hebben moeite om zich op meerdere taken tegelijk te richten, worden emotioneler en raken gemakkelijk gestrest en depressief. Wanneer je een Parkinson patiënt bent is het belangrijk dat je rustig blijft, jezelf niet opjaagt en het plezier in je leven niet zoekt in je wilskracht en in een snoepje voor de hersenen maar in de vrede die je ervaart wanneer het voorgaande lukt.

Zie ook: depressie

stress storm

Stress is de verzamelterm voor de spanningen die ontstaan in een levensbedreigende situatie. In het verre verleden zorgde stress ervoor dat we konden vechten of vluchten wanneer we werden aangevallen door roofdieren. Hoewel we geen roofdieren meer tegenkomen in het dagelijks leven raken we nog regelmatig gestrest. Met name in nieuwe, onbekende situaties die levensbedreigend zouden kunnen zijn. Als Parkinson patiënt merk ik dat ik zelfs gestrest raak wanneer er geen dreiging is. Wanneer mijn dopamine niveau te laag is voel ik de stress als een storm over me heenkomen. Mijn lichaam en emoties raken in deze storm van slag. De meest onnozele gedachten dreigen zich te vertalen in wanhoop en paniek. Ik raak los van mezelf en tol rond in een ruimte waar elke grip op de werkelijkheid verloren lijkt. Ik overleef door rustig te blijven, diep adem te halen, mezelf te observeren en de gedachte voor ogen te houden dat de storm weer zal gaan liggen.

Zie ook:
in het oog van de cycloon
Ben ik depressief?

dopamine oppeppers

De neurotransmitter dopamine is niet alleen belangrijk voor je motoriek, ze helpt je ook om gedreven en doelgericht bezig te zijn. Bovendien wekt ze positieve gevoelens op waarmee overlevingsgedrag als eten en seks worden beloond. Afhankelijk van de hoeveelheid dopamine waarover je beschikt kun je jezelf ook een dopamine kick geven. Bijvoorbeeld door je te ‘verlekkeren’ aan eten dat op tafel staat of door seksuele afbeeldingen te bekijken. Dopamine is verweven met je hele denken, voelen en doen. Hierdoor beschik je over een breed scala aan oppeppers. Bijvoorbeeld: Je bent gedreven en doelgericht aan het werk en je stopt omdat je moe bent. Om de dopamine kick vast te houden ga je in plaats van te rusten iets lekkers eten of drinken. Een ander voorbeeld waarin je door te bewegen, doelen te stellen en te visualiseren jezelf een dopamine oppepper geeft: Voordat je een presentatie moet houden loop je te ijsberen. Je visualiseert het doel dat je wilt bereiken. Vlak voordat je het podium opgaat maak je je geest leeg en zeg je tegen jezelf: ‘Oké, aan de slag!’ Om tijdens de presentatie de dopamine kick in stand te houden kijk je naar de mensen in het publiek die je vriendelijk gezind zijn. Wanneer je deze voorgaande stappen vaak genoeg hebt gezet dan komt er een moment dat je zonder noemenswaardige voorbereiding de dopamineknop zelfs in één keer kunt omzetten.

Zie ook: anorexia

psychische gevolgen parkinson

De meeste mensen kennen alleen de fysieke gevolgen van parkinson zoals trillen, stijfheid, vermoeidheid, slaapproblemen, taal- en spraakstoornissen. Minder bekend zijn de psychische gevolgen. Zo heeft een groot aantal patiënten last van stressverschijnselen en heeft 40% depressieve symptomen zoals angst. Angst wordt normaal gesproken veroorzaakt door gevaarlijke situaties, zorgen of trauma’s. Na diepgaand zelfonderzoek besef ik dat de gevolgen van angst, de automatische freeze-flight-fight reacties, niet exclusief gekoppeld zijn aan angst. Zoals mijn kaak ongecontroleerd trilt bij een tekort aan dopamine zo raken ook de angst reacties bij mij geactiveerd zelfs wanneer ik niet bang ben maar uitgeput door een dopaminetekort. Een ander psychisch gevolg is dat ik minder lang achter elkaar gepassioneerd bezig kan zijn. Je zou dopamine een motivatiedrug kunnen noemen. Het helpt je om gedreven en doelgericht te werken. Ik zal moeten leren om mijn passie beter te doseren. Ik zal ook moeten leren om tevreden te zijn met een leven waarin de mogelijkheid om gepassioneerd bezig te zijn afneemt. Een gedachte die me daarbij kan helpen is: Ik krijg cadeau waar een ander intensief voor moet mediteren.

Zie ook deze Engelstalige presentatie The Parkinson’s you don’t see

Zie ook:
psychische gevolgen
dominostenen

1 2